رقابت در علم اقتصاد بین فروشندگان در تلاش برای دستیابی به اهدافی چون سود فزاینده، سهم بازار، و حجم فروش از طریق تغییر دادن عناصر ترکیب بازاریابی انجام می‌گیرد: قیمت، محصول، توزیع و تبلیغ. آدام اسمیت، پدر علم اقتصاد نیز در شاهکر معروفش به نام «ثروت ملل» رقابت را تخصیص منابع تولیدی به با ارزش‌ترین کاربردهای آنها تعریف میکند. امروزه هیچ یک از اقتصاددانان در اینکه رقابت، موتور پیشران یک کشور است شکی ندارد و توصیه اکید نهادهای بین المللی نظیر بانک جهانی و IMF نیز همواره بهبود شاخص فضای کسب و کار و تقویت عنصر رقابت بوده است. اما در دنیای بازاریابی، مالی و اقتصاد همواره باید به تجربیات گذشته نگاه انداخت و کشتی شرکت را بر اساس این فانوس های دریایی از طوفان های مسیر عبور داد. هیچ شرکتی نمیتواند از رقابت با سایرین مصون بماند و حتی بزرگترین شرکت هایی که در دور افتاده ترین نقاط هم شنیده شده از این قاعده مستثنی نیستند. در ادامه مطلب نگاهی خواهیم انداخت به برخی از این نمونه ها در شاخه های مختلف.
مک دونالد – برگر کینگ
هر دوی این برندا از شناخته شده ترین گزینه ها در آمریکا برای صرف غذا هستند. از برتری مک ونالد در فضای مجازی که بگذریم، رویکرد متفاوت مک دونالد برای پیروزی در عرصه جهانی قابل توجه است. شیوه های مک دونالد در عین اینکه مارک اصلی خود را ثابت نگه می دارد، تلاش همزمان برای بازاریابی محلی و جهانی می کند. مک دونالد به معنای واقعی کلمه، عطر و طعم محلی به کشورهای مختلف با آیتم های خاص منطقه می بخشد. به طور مثال در سال ۲۰۰۳ مک-عربیا را معرفی کرد. یک ساندویچ با نان مسطح مخصوص رستوران های خاورمیانه. همچنین اخیرا مک-اسپاگتی را به منوی فیلیپین افزوده است.
دوراکل – انرجایزر
هر دو برند اصلی باتری کیفیت واقعی باتری های خود را برای پایه گذاری بازاریابی خود انتخاب کردند. دوراکل میخواهد باتری هایش قابل اعتماد و با دوام باشند. دوراکل از رنگ مسی به عنوان یکی از رنگ های اصلی برند خود استفاده میکند که در روان شناسی رنگها گفته میشود قهوه ای با قابلیت اطمینان مرتبط است. از طرف دیگر انرجایزر تمرکز خود را روی انرژی به عنوان نیروی محرکه اتفاقات دنیاست قرار داده است. باتری کلاسیک انرجایزر از دو رنگ قرمز و زرد استفاده میکند، دو رنگ که هر دو با انرژی مرتبط هستند. در حالی که هیچ یک از برندها واقعاً در فضای رسانه های اجتماعی نمی درخشند، دوراسل به وضوح کاری درست تر انجام می دهد تا بتواند نمره بهتری برای فعالیت در فضاهای مجازی بدست بیاورد. در توییتر دوراکل بیش از دو برابر انرجایزر دنبال کننده دارد و این آمار برای فیس بوک به بیش از سی و هفت برابر میرسد. از این منظر در برنده رقابت این دو برند در زمینه بازار یابی به وضوح دوراکل است.
پپسی – کوکاکولا
این دو شرکت بیش از یک قرن سابقه فعالیت دارند و یکی از جذاب ترین رقابت هایی که در سرفصل های بازاریابی و تبلیغات گفته میشود برگرفته از ابتکارات کارشناسان و مدیران این شرکت است. برای کسانی که متولد دهه ۹۰ میلادی هستند و کودکی خود را با پلی استیشن های آن زمان پشت سر گذاشتند، بازی پپسی من(Peppsi Man) شاید یکی از خاطره انگیزترین بخش های زندگیشان باشد. اما کوکاکولا هم در این سال ها کم ابتکار جالب نداشته است؛ این شرکت از سال های اول فعالیت خود بر روی نشاط تمرکز داشت، چه زمانی که که در دهه ۲۰ زنان خانه دار را در حال نوشیدن به تصویر میکشید، چه زمانی که در دهه ۵۰ به نمایش زوج های خندان روی آورد، چه در سال های پر ضرب آهنگ ۸۰ و چه الان… خلاصه اینکه این دو شرکت به نبوغ در بازاریابی، جذب مشتری و تبلیغات شناخته میشوند و استراتژی های آنها به عنوان سرفصل بسیاری از رشته های مدیریت در دانشگاه ها تدریس میشود.
این همه گفتم تا به اصل مطلب اشاره کنم. چند روز پیش که در حال برگشت به خانه بودم با این صحنه مواجه شدم. چند هفته ای بود تبلیغ فلایتیو را سر فرمانیه دیده بودم اما آن روز دیدم که تبلیغ همسایه قدیمی فلایتیو جای خود را به این برادر زردپوشمان داده. به عنوان کسی که مدرک این رشته را داراست و سال ها در حوزه بازاریابی فعالیت کرده به شدت از این اقدام شوکه شدم. با تمام احترامی که برای تصمیم گیران بخش بازاریابی این شرکت قائلم، به نظرم نصب بنر تبلیغی در کنار تابلوی تبلیغاتی رقیب در شان شرکتی مانند علی بابا نیست! هنوز یک ماه از حرکت غیراخلاقی یکی از شرکت های تاکسی اینترنتی علیه رقیب خود و ارسال دعوت به همکاری از نیروهای آن نمی گذرد که شاهدیم استارتاپی دیگر دست به «حرکتی» غیر حرفه ای زده است. از عنوان حرکت استفاده کردم چون به هیچ وجه نمی توانم از عنوان رقابت استفاده کنم. رقابت به معنای سوار شدن بر دوش دیگران برای طی مسیر نیست، رقابت ساختن مسیری جدید برای طی کردن دو نقطه در فاصله ای کمتر با راحتی بیشتر است!
به نظرم شرکتی همچون علی بابا که ادعای «رتبه یک پرواز» را دارد با این قبیل اقدامات با «بلندگو» فریاد میزند رتبه یک در این رقابت، به یکی از رقبا واگذار شده است.