به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، حس تعلق سازمانی و به طور کلی حس تعلق در محیط کار را باید بزرگترین محرک تعهد میان کارکنان به شمار آوریم. این تعهد نیز پیش‌نیاز اموری مثل عملکرد بهتر، شادی و حفظ کارکنان است. در نتیجه، تعجبی ندارد که چرا سازمان‌ها بخش قابل توجهی از منابع خود را صرف ایجاد و پرورش حس تعلق سازمانی در محل کار می‌کنند.
بنا بر تحقیقات انجام گرفته، حدود ۹۴ درصد از پاسخ‌دهندگان اظهار کرده‌اند برای آنها مهم است که محل کارشان جایی باشد که احساس تعلق به آن داشته باشند. با توجه به اهمیت این موضوع، به سراغ بررسی تعریف تعلق سازمانی رفته‌ایم و بعد از بررسی علل اهمیت آن، ۹ روشی که موجب می‌شود کارمندان‌تان حس تعلق سازمانی داشته باشند را معرفی می‌کنیم؛ پس با ما همراه باشید.
تعلق سازمانی چیست؟
برای درک بهتر موضوع، در قدم اول باید به این سوال که تعلق سازمانی یعنی چه؟ پاسخ دهیم. جالب است بدانید که هیچ تعریف واحد و پذیرفته‌شده‌ای در سطح جهان برای ماهیت تعلق وجود ندارد. با این وجود، برخی از کارشناسان تلاش کرده‌اند تا آن را تعریف کنند:
- در فرهنگ لغت کمبریج، تعلق این‌گونه تعریف شده است: «احساس شادی یا راحتی به عنوان عضوی از یک گروه خاص و داشتن رابطه خوب با سایر اعضای گروه به دلیل استقبال و پذیرش آنها».
- به گفته دیلویت (Deloitte)، تعلق حسی از راحتی، ارتباط و مشارکت است. این حس مسیرهای زیادی نظیر مسائل مربوط به هویت، ارتباط اجتماعی و پذیرش را برای شکوفایی در برمی‌گیرد.
- شونا واترز (Shonna Waters) تعلق را این‌گونه توصیف می‌کند: «زمانی که فرد احساس می‌کند برای خود واقعی‌اش درگیر و پذیرفته شده است».
به نظر کارشناسان ما، تعلق عبارت است از احساس مورد استقبال قرار گرفتن و عضو یک گروه بودن! این تعلق به راحتیِ بودن در کنار دیگران و در فضایی اشاره دارد که در آن احساس امنیت می‌کنید و می‌توانید با تمام وجود، خود را نشان دهید. این تعریف و معنا از تعلق، به آنچه که در تعلق سازمانی مدنظر بوده، نزدیک‌تر است.
چرا احساس تعلق در محیط کار مهم است؟
متاسفانه شکاف بزرگی میان آنچه سازمان‌ها درباره ماهیت حس تعلق سازمانی فکر می‌کنند و آمادگی آنها برای اقدام در این جهت وجود دارد. در تحقیقات Deloitte، مشخص شده که حدود ۷۹ درصد از سازمان‌ها معتقدند تقویت حس تعلق سازمانی برای موفقیت آنها در سال آتی مهم است؛ اما فقط ۱۳ درصد از این سازمان‌ها آماده‌اند تا براساس آن عمل کنند. این درصد پایین می‌تواند مشکل‌ساز باشد؛ چرا که بنا به تحقیقات متعددی که در این زمینه صورت گرفته، کلیه این تحقیقات ارزشِ داشتنِ حس تعلق در محیط کار را ثابت کرده‌اند.
به عنوان مثال، داشتن حس تعلق سازمانی بالا موجب ارتقا ۵۶ درصدی عملکرد شغلی شده و ریسک جابه‌جایی کارکنان و مرخصی استعلاجی را به ترتیب ۵۰ و ۷۵ درصد کاهش می‌دهد. براساس این تحقیقات، روشن شده در میان افرادی که حس تعلق سازمانی بالایی دارند، افزایش حقوق ۲ برابر شده و ارتقا شغلی نیز ۲۰ درصد افزایش پیدا کرده است.
بیشتر بخوانید: صفر تا صد آموزش کسب و کار؛ نکاتی درباره توسعه راهبردی کسب‌وکار!
۴ عنصر کلیدی در ایجاد حس تعلق سازمانی
براساس تحقیقات Coqual، یک اندیشکده جهانی که به بررسی تعصبات پرداخته و موانع پیشرفت برای جمعیت‌های کمتر دیده شده در محیط کار را کشف می‌کند، ۴ عنصر کلیدی در ایجاد حس تعلق سازمانی دخالت دارد:
- کارمندان به دنبال دیده شدن هستند: کارکنان کسب‌وکار شما انتظار دارند که توسط همکاران و مدیران خود مورد تقدیر قرار گرفته و پاداش و احترام بیشتری دریافت کنند.
- کارمندان به دنبال کسب حمایت هستند: مدیران باید اطمینان حاصل کنند کلیه چیزهایی که کارمندان برای انجام کار خود به آنها نیاز دارند را در اختیار کارمندان قرار داده‌اند.
- کارمندان به دنبال برقراری ارتباط با هم هستند: تعاملات اجتماعی مثبت و واقعی میان همکاران، مدیران و رهبران ارشد تأثیر بسزایی در خلق و حفظ حس تعلق سازمانی دارد.
- کارمندان می‌خواهند به خود افتخار کنند: این احساس زمانی حاصل خواهد شد که کارمندان احساس کنند با هدف، چشم‌انداز و ارزش‌های اصلی شرکت در محل کار خود همسو هستند.
۹ روش برای ایجاد حس تعلق سازمانی
روش‌های متعددی برای بهبود حس تعهد و تعلق سازمانی وجود دارد که در ادامه با برخی از برترین شیوه‌ها آشنا می‌شویم:
مرتباً وضعیت فعلی نیروی کار خود را بسنجید!
پیش از آن که به فکر بهبود حس تعلق سازمانی کارمندان باشید، لازم است که مرتباً وضعیت فعلی و سطح تعلقات موجود را ارزیابی کنید. ساده‌ترین راه برای این موضوع، توزیع منظم نظرسنجی میان کارمندان است. در ادامه چند سوال کلیدی که موجب بهبود وضعیت بینش شما نسبت به احساس فعلی کارکنان‌تان می‌شود، آورده شده است:
- آیا احساس می‌کنید که نقش محوری در سازمان دارید؟
- از ۱ تا ۵، چقدر احساس می‌کنید که همکاران‌تان به شما اهمیت می‌دهند؟
- آیا احساس می‌کنید که در دستیابی به اهداف شرکت نقش اساسی ایفا می‌کنید؟
- آیا تصور می‌کنید که ارزش‌های شما با ارزش‌های این سازمان مطابقت کاملی دارد؟
- در مقیاس ۱ تا ۵، تصور می‌کنید که همکاران شما چقدر پذیرای دیدگاه‌های مختلف هستند؟
- در مقیاس ۱ تا ۵، چقدر احساس می‌کنید که می‌توانید در محل کارتان خودِ واقعی‌تان باشید؟
- آیا احساس می‌کنید که ویژگی‌های منحصربه‌فرد شما در محیط کار مورد استقبال و تجلیل قرار می‌گیرد؟
داشتن نگاهی فراتر از تنوع، برابری و شمول (DEI)
به اعتقاد برخی از کارشناسان، حس تعلق سازمانی همان چیزیست که در تلاش‌های سازمان‌ها برای ایجاد محیطی متنوع و فراگیر جا افتاده است. به بیان بهتر، حتی اگر شرکتی از افراد مختلف حمایت کند و تلاش نماید تا رفتاری عادلانه با کلیه کارکنان داشته باشد زمانی که افراد احساس نکنند که واقعاً جزئی از یک تیم هستند، این تلاش‌ها کامل نخواهد بود.
در واقع، DEI غالباً بر روی سیاست‌گذاری و رفتار درست متمرکز شده و این درحالیست که احساس تعلق یعنی این که فرد واقعاً به این احساس برسد که عضو مهمی از یک تیم بوده و واقعاً دیده می‌شود. برای دستیابی به این هدف سازمان‌ها باید رویکردهای زیر را مورد توجه قرار دهند:
- پذیرش دیدگاه‌های مختلف
- تشویق نظرات و طرز تفکرات متنوع
- در نظر گرفتن نیازهای خاص هر فرد
- مشارکت دادن کارکنان در تصمیم‌گیری‌ها
بیشتر بخوانید: چطور چالش‌های کسب و کار را مدیریت کنیم؟
تقویت اعتماد و شفافیت
واحد ارتباطات نقش اصلی را در ایجاد حس تعلق سازمانی، اعتماد و شفافیت ایفا می‌کند. زمانی که کلیه کارکنان به اطلاعات یکسانی دسترسی داشته باشند، عملکرد هماهنگ‌تری خواهند داشت. مدیران باید کارکنان را به شنیدن صدای همه، احترام گذاشتن به توانمندی‌های همدیگر و حمایت از رشد همکاران، تشویق کنند. تنها در این حالت است که کارکنان باور می‌کنند، نقش کلیدی در ساختن محیطی فراگیر دارند.
جامعه‌سازی میان کارکنان
ایجاد احساس مشارکت اجتماعی میان کارکنان (بویژه در محیط‌های دورکار و ترکیبی) برای کاهش احساس تنهایی بسیار مهم است. با وجود این که شرکت‌ها به دنبال تقویت ارتباطات هستند، همچنان ۴۰ درصد از کارکنان احساس انزوا دارند که موجب کاهش انگیزه و تعهد آنها می‌شود.
رهبران سازمان و تیم‌های منابع انسانی باید بستری را فراهم کنند که در آن، کارکنان تجربه‌های خود درباره چالش‌های کاری را با دیگران به اشتراک بگذارند. این کار موجب می‌شود تا کارکنان راحت‌تر با مشکلات کنار آمده و خود عاملی برای تغییر مثبت باشند.
ایجاد محیطی امن از لحاظ روانی
محیطی ایجاد کنید که کارکنان قادر باشند بدون ترس، درباره نگرانی‌های خود صحبت کرده، سوال بپرسند و واکنش نشان دهند. تجربه ثابت کرده آن دسته از کارمندانی که به لحاظ روانی احساس امنیت دارند، ارتباطات بهتری با همکاران و مدیران خود داشته، تیم‌محور هستند و کمتر دچار بی‌انگیزگی و احساس فرسودگی می‌شوند.
فراهم کردن بستری برای پرداخت عادلانه و مزایای مناسب
پرداخت مزایا و پاداش‌های عادلانه می‌تواند موجب افزایش ۳۸ درصدی حس تعلق سازمانی شود. داشتن برنامه‌هایی مانند توجه به تنوع در انتخاب مدیران آینده، برگزاری رویدادهایی برای گرامی‌داشت گروه‌های کمتر دیده‌شده و مواردی از این دست، نقش بزرگی در ایجاد حس تعلق سازمانی ایفا می‌کند.
در واقع، زمانی که سازمان‌ها از طریق پرداخت مزایا و ایجاد برنامه‌های خاص، ارزش کارکنان را نشان می‌دهند، این پیام را منتقل می‌کنند که موفقیت شرکت با حس تعلق سازمانی کارمندان گره خورده است.
قدردانی و تشکر
در یک تحقیق میدانی حدود ۵۹ درصد از افراد در پاسخ‌های خود به این موضوع اشاره کرده‌اند که برای حس تعلق نیاز دارند از آنها بابت موفقیت‌هایشان تقدیر شود. بسیاری از کسب‌وکارها تصور می‌کنند که تشویق کارکنان به بودجه زیادی نیاز دارد؛ اما تجربه ثابت کرده که در اغلب موارد چنین تصوری درست نیست و حتی قدردانی غیرمالی نیز می‌تواند تأثیرگذار باشد (البته به شرطی که عمومی و قابل مشاهده باشد تا دیگران هم بتوانند در شادی موفقیت‌ها شریک شوند).
بیشتر بخوانید: مدل دایره طلایی؛ ارزشی قوی برای کسب و کارهای کوچک
توجه ویژه به کارکنان تازه وارد
شروع به کار یک کارمند جدید، بازه زمانی مهمی بوده که نقش کلیدی در ایجاد حس تعلق سازمانی در او ایفا می‌کند. خوش‌آمدگویی، معرفی به تیم و ایجاد راه‌های ارتباطی موثر، لازم و ضروری است. مثلاً می‌توان از طریق اینترانت شرکت، افراد جدید را معرفی یا در خبرنامه داخلی سازمان، ویدئوی کوتاهی برای معرفی این نیروی کار جدید منتشر کرد.
تقویت رهبری همراه با همدلی
به یاد داشته باشید که سبک رهبری نقش کلیدی در ایجاد حس تعلق سازمانی دارد. آن دسته از رهبران و مدیرانی که با همدلی رفتار می‌کنند، راحت‌تر می‌توانند اعتماد کارکنان را جلب کرده و روابطی قدرتمندتر بسازند. درک تجربیات و دیدگاه‌های مختلف به رهبران سازمان و کسب‌وکار کمک می‌کند تا تیم‌ها را بهتر از دل بحران‌ها عبور داده و یک حس تعلق سازمانی واقعی ایجاد کنند.
نتیجه‌گیری
در دنیای رقابتی کسب‌وکارها، ایجاد حس تعلق سازمانی فقط یک مزیت نخواهد بود، بلکه یک ضرورت است. با به‌کارگیری ۹ روش گفته شده در این مقاله، سازمان‌ها قادر خواهند بود بستری را فراهم کنند که در آن کارمندان و کارکنان احساس امنیت، ارزشمندی و مشارکت واقعی دارند. حال به نظر شما چه روش‌های دیگری نیز می‌تواند موجب ایجاد و تقویت حس تعلق سازمانی شود؟ نظرات خود را برای ما بنویسید.
